Het Vlaams-expansionisme van Yves Pernet

Ik lees Doorbraak al langer maar één opinie sprong eruit. Yves Pernet ging buiten de geijkte kaders van het Vlaams-nationalisme. Hij bekritiseert de Vlaamse regering, de schijngevechten van flaminganten (bij monde van Lode Claes) en het gebrek aan durf. Hij stelt radicale voorstellen voor die elke Vlaams-nationalist op de proef stelt.

Inleiding

Ik wou al langer reageren op de opinie van Yves Pernet (VVB-voorzitter Antwerpen) van vorige maand in Doorbraak maar het is er uiteindelijk niet van gekomen. Bij deze wil ik dit rechtzetten.

Wat in het oog sprong voor mij was deze passage:
"Een kernfout die vandaag wordt gemaakt in het strijden naar Vlaamse autonomie is het aannemen van een defensieve reflex. Wat zijn de eisen van de Vlaams-nationalisten? Een onafhankelijk Vlaanderen met hoofdstad Brussel en het stoppen van de verfransing van de Vlaamse Rand. Wat zijn de eisen die men in het begin van onderhandelen op tafel gooit? Diezelfde. Dit terwijl Vlaanderen door zijn omvang er veel beter aan zou doen om niet enkel voornoemde zaken op te eisen, maar tevens gans Waals-Brabant tot het Vlaams grondgebied te willen rekenen. Samen met een grote corridor naar Voeren, de teruggave van Moeskroen en grote delen van Henegouwen. Met uiteraard faciliteiten voor Nederlandstaligen op Waals grondgebied grenzend aan die gebieden."
Als radicaal kan dit tellen! Is het wel verstandig? Is het wel historisch correct? Is het wel politiek verantwoord? Ik ben sceptisch.

Waals-Brabant

Waals-Brabant is het makkelijkste. Ja, dit behoort zeker tot de mogelijkheden voor overheveling naar de Vlaamse staat. Historisch was het altijd al onderdeel van (Zuid-)Brabant en dus bij Vlaanderen. Het is nog maar recent (1995) dat (Zuid-)Brabant zich in twee splitste.

Maar weet Pernet ook waarom? Omdat de hele provincie officieel tweetalig was en hierdoor de verfransing van de Brusselse Rand bespoedigde. Natuurlijk kan Waals-Brabant een aparte provincie blijven en hoeft het ook niet te samen te voegen met Vlaams-Brabant. Deze provincie kan dan perfect tweetalig zijn of faciliteiten hebben.

Is dit wel fair tegenover de andere Franstaligen in Vlaams-Brabant? De facto creëert men hierdoor een groot gebied van faciliteiten: Waals-Brabant, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Drogenbos, de 19 Brusselse gemeenten, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Kraainem. Het wordt in zo'n scenario onmogelijk om (1) de faciliteiten af te schaffen voor Brussel en omliggende gemeenten, (2) de verfransing van de Vlaamse rand te stoppen en (3) de roep voor faciliteiten in andere Randgemeenten te negeren.

Vraag is: willen de Waals-Brabanders dit wel? Toegegeven: Waals-Brabant is een oase van blauw in de rode PS-staat. Het kan zijn dat de Waals-Brabanders liever bij Vlaanderen zijn dan bij een rood Wallonië. Het kan ook zijn dat politieke overwegingen ondergeschikt zijn aan taalkundige of regionalistische overwegingen. De Waals-Brabanders zouden zelf mogen beslissen of ze bij de Vlaamse of Waalse staat willen horen. Dat hoeft niemand van de Vlaamse Beweging voor hen te beslissen.

Komen-Waasten en Moeskroen

Komen-Waasten en Moeskroen zijn allebei faciliteitengemeente sinds de vaststelling van de taalgrens op 1 september 1963. In het verleden zijn er bij de talentellingen gesjacherd, tot ronduit gefraudeerd. Vlaanderen heeft toen meer gemeenten verloren aan Wallonië dan omgekeerd. Komen-Waasten en Moeskroen zijn twee van die gemeenten.

Deze twee gemeenten zijn van oudsher Vlaamse gemeenten, hun Vlaamse geschiedenis gaan terug tot de Romeinse tijd. Moeskroen behoorde tot de pagus Curtracensis (Kortijkgouw) en Komen-Waasten tot de pagus Mepiscus (Mepsegouw). De civitas Menapiorum met deze twee pagi (en nog 6 anderen) vormden het graafschap Vlaanderen. Moeskroen en Komen-Waasten hoorden bij de kasselrij van Kortrijk. De gemeenten zijn bij Vlaanderen gebleven, zelfs nadat Napoleon het westelijk deel omvormde tot het Leiedepartement (en dit tijdens de Verenigd Koninkrijk der Nederlanden West-Vlaanderen werd). Historisch zijn deze gemeenten onomstotelijk Vlaams.

Deze gemeenten zijn wel 100% Franstalig. Dezelfde bedenkingen als bij Waals-Brabant heb ik ook hier: krijgen zij taalfaciliteiten en kunnen ze zelf kiezen of ze bij Vlaanderen willen of niet?

Grote delen van Henegouwen

De terminologie van "grote delen van Henegouwen" is nogal vaag maar ik kan mij inbeelden wat Pernet hiermee bedoelde. Hij refereerde waarschijnlijk naar Doornik en het Doornikse.

Vandaag zal dit waarschijnlijk grote delen van het arrondissement Doornik beslaan: Antoing, Brunehaut, Celles, Doornik (Tournai), Pecq, Péruwelz, Rumes en Steenput (Estaimpuis) .

Historisch was Doornik en het Doornikse een eigen pagus, de pagus Tornacensis. Het werd later onderdeel van het graafschap Vlaanderen. In de 14de eeuw werd het onderdeel van Frankrijk. De hele geschiedenis van Doornik is een getouwtrek tussen Vlaanderen en Frankrijk. Doornik en het Doornikse desondanks genoot een aanzienlijke onafhankelijkheid, het was een zelfstandig onderdeel van de Zeventien Provinciën en de Verenigde Nederlandse Staten (na de Brabantse Omwenteling).

Desondanks zijn Vlaams verleden was Doornik en het Doornikse nooit Nederlandstalig geweest. Het is altijd onderdeel geweest van het "Romaans-Vlaanderen" samen met de kasselrijen van Lille, Douai en Orchies (Rijsels-Vlaanderen). Het is later door Napoleon bij het Jemappesdepartement (provincie Henegouwen) gevoegd.

Anders dan bij Waals-Brabant, Komen-Waasten en Moeskroen kan er hier niet gesproken worden van een "usurpatie" door de Franstaligen. Doornik is voor de oprichting van België bij Henegouwen geplaatst en waarschijnlijk vanwege het toenmalige sterk Franstalig karakter. De historiek is dubieus, Doornik is onder wisselend bestuur geweest. Het kon evengoed in Frankrijk hebben gelegen als de geschiedenis anders was verlopen.

Corridor naar Voeren

Yves Pernet denkt dat een corridor naar Voeren ook kan afgedwongen worden. En die corridor is niet min: ten minste twee gemeenten dienen hiervoor naar Vlaanderen te gaan (Bassenge/Bitsingen en Visé/Wezet). Bitsingen is een faciliteitengemeente en ik neem aan dat Pernet gelooft dat dit voldoende motivering is voor inlijving bij Vlaanderen.

Er is mogelijk historische basis voor Visé en meer. Voeren was ooit het middelpunt van een graafschap Voeren (dat zie je nog in de naam van de deelgemeente 's-Gravenvoeren). Later is die naam veranderd in graafschap Dalhem. Dit graafschap omvat de huidige gemeenten Voeren, Visé, Blegny, Olne, Aubel en natuurlijk Dalhem zelf. In 1244 vormde dit graafschap samen de andere Landen van Overmaas (Land van Valkenburg en Land van 's-Hertogenrade (of Land van Rode) in Nederlands Limburg en de stadsregio Aachen) en hertogdom Limburg een personele unie met Brabant. In de Staten-Generaal hadden Limburg en de Landen van Overmaas samen één stem.

Het hertogdom Limburg omvat een aantal huidige gemeenten van het Land van Hervé en de noordelijke Oostkantons: Hervé, Sprimont, Limburg/Limbourg, Thimister-Clermont, Eupen, Kelmis, Lontzen, Raeren, Blieberg/Plombières, Welkenraedt en Baelen. De laatste drie vormen de Platdietse streek, het Platdiets (of Geullands) is een overgangsdialect van het Limburgs naar het Ripuarisch en is ernstig bedreigd door de verfransing. Limburg is de naamgever van de provincie Limburg dus logisch dat deze bij Vlaanderen wordt gevoegd, toch?

Ik weet niet hoe de mensen in de Oostkantons gaan reageren op het voorstel om ze te verdelen over twee landen. Ik neem aan dat ze niet zo gelukkig zullen zijn en liever dan bij Duitsland gaan. Dan zwijg ik nog over de Luikenaars.

Tweesnijdend zwaard

Wie met een geschiedenisboek in de hand aan gebiedsuitbreiding doet, snijdt vaak in zijn eigen vel. De aanspraken die men dan maakt geldt dan ook voor de ander.

Zo had het graafschap Loon (het huidige Limburg) honderden jaren lang een personele unie met het prinsbisdom Luik. Als Pernet vroegere gebieden van Vlaanderen in Henegouwen opeist, dan kan Wallonië dit ook voor Limburg en de Vlaams-Brabantse gemeente Landen.

Als Pernet vindt dat de faciliteitengemeenten bij Vlaanderen horen, dan kan Wallonië dezelfde faciliteitengemeente (incl. rond Brussel) opeisen en hiermee een corridor creëren van Waals-Brabant tot Brussel.

Wie zegt dat expansionistisch denken moet beperkt blijven tot het huidige België? Waarom gaat Pernet niet Zeeuws-Vlaanderen, Noord-Brabant en delen van Nederlands-Limburg opeisen? Of delen van Nord-Pas-de-Calais (Frans-Vlaanderen en Artesië)?

Gebiedsuitbreiding heeft altijd geleid tot conflict en oorlog. Daarom is de territoriale integriteit een hoeksteen van de wereldvrede. Na de expansionistische politiek van voor de Tweede Wereldoorlog was Europa de oorlogen op lapjes grond beu. "Nooit meer!", dachten vele Europeanen. Ook flaminganten in de loopgraven internaliseerden deze leuze.

Vlaams-nationalisme beoogde altijd zelfbeschikking op basis van respect voor de taal van de inwoners met het oog op pacificatie. Vlaams-nationalisten stelden zich nooit op als aggressors, als usurpators die gebieden van Wallonië willen innemen. Vlaams-nationalisme is niet Vlaams-expansionisme. Pernet kan die "defensieve reflex" hekelen (dat is zijn goed recht) maar hij moet ook de merites ervan begrijpen.

Conclusie

Het is verleidelijk om op basis van het verleden expansionistische claims te maken. De historische achtergrond van bepaalde gebieden ondersteunen dit. Strookt dit wel met de realiteit en de wensen van de inwoners van vandaag? Hoogstwaarschijnlijk niet. Men kan het enkel vriendelijk vragen. Ik kan het radicale Vlaams-expansionisme van Yves Pernet daarom niet steunen.

Ik wil geen negativist zijn die enkel mensen terechtstelt of discussies in de kiem smoort. Ik wil een positief alternatief bieden. Wat de geschiedenisreis mij leerde is dat, ondanks de linguïstische en politieke verschillen, Vlaanderen een verleden deelt met Wallonië. Vlaanderen zal na de onafhankelijkheid niet geografisch wegdrijven van Wallonië. Tegen wil en dank zal Vlaanderen vastgeketend blijven met Wallonië.

Het Vlaams-nationalisme mag daarom niet verzuren door de vroegere strubbelingen met Wallonië. Het mag niet nostalgisch of revanchistisch blijven steken in het verleden. Het verleden is het verleden, het kan niet veranderd worden. Vlaams-nationalisten kunnen enkel met een open, vergevingsgezinde blik kijken naar de toekomst en Wallonië.

De onafhankelijkheid van Vlaanderen betekent niet het einde van België, wel het einde van België als staat. Het betekent de opening van een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de Nederlanden. De onafhankelijke Vlaamse staat kan niet anders dan goed nabuurschap met Wallonië nastreven. De Benelux Unie (of tegen dan de Vlawanelux Unie) is het ideale politieke instrument hiervoor. In plaats van dat vreselijke acroniem zouden we dat samenwerkingsverband misschien beter... België noemen?

De Leo Belgicus door Claes Jansz. Visscher.
UPDATE: Yves Pernet heeft gereageerd. Hij zegt dat zijn uitspraken tactisch zijn ("200% eisen om 100% te krijgen"). Als hij toch enkele gebieden kan binnenhalen dan zullen die volgens hem "een speciaal statuut krijgen en behoorlijk bestuurd worden". Ik vind dat dit aan de internationale gemeenschap een verkeerde indruk gaat geven en van de ordelijke opdeling van België een vechtscheiding gaat maken. Een extra verduidelijking bevindt zich in de reactie onder.

Reacties