Bestaat er überhaupt iets als "de gematigde moslim"?

Mijn vorige blog is druk gelezen & gedeeld (waarvoor dank) en ontlokte veel reacties. Er was een discussie onder mijn Twittervolgers over mijn woordgebruik van "gematigde moslims". Bestaat deze wel? Om Jambers te parafraseren: "Wie zijn ze, wat doen ze, wat drijft hen?".

"Gematigd"?

"Gematigde moslim" is een samentrekking van de woorden "gematigd" en "moslim". Allereerst zal ik "gematigd" bespreken.

Het ophefmakende onderzoek van Ruud Koopmans is nog de beste manier om fundamentalisme en gematigdheid te definiëren. Zijn onderzoek is tweeledig: enerzijds fundamentalisme en anderzijds vijandigheid tegenover anderen.

Hij onderzocht een aantal stellingen bij moslims in een aantal landen (ik neem enkel België):
  • Terug naar de wortels van de islam: 66,1%
  • Maar één interpretatie van de Koran: 82,2%
  • Religieuze regels boven de seculiere regels: 69,6%
  • Is akkoord met bovenstaande drie (= fundamentalistisch) = 52,5%
Deze cijfers zijn angst-aan-jagend. Om het visueel voor te stellen: elke moslims die je op straat tegenkomt, elke moslim die in jouw wijk woont, elke moslim die naast je zit op tram/bus, die moslim is in 50% gevallen fundamentalistisch. Je zou voor minder achterdochtig worden!

Natuurlijk is dit de pessimistische visie. De kan kan halfvol of halfleeg zijn. 50% van de moslims kan ook gewoon gematigd zijn. Was het maar zo simpel. Als we de definitie van Koopmans omkeren (moslims die met alle drie stellingen niet akkoord gaan zijn gematigd), komen we bekaaid af. Ten hoogste 17,8% kan aan die definitie voldoen, en dat is waarschijnlijk een overschatting. De resterende ± 30% is vele tinten grijs.

Haat en achterdocht tegenover anderen (homo's, joden en westerlingen) is ook onderzocht door Koopmans:
  • Wilt geen homovrienden: 60,9%
  • Joden zijn niet te vertrouwen: 56,7%
  • Het Westen wilt de islam vernietigen: 63%
  • Is akkoord met bovenstaande drie (= vijandig tegenover anderen): 35%
Alhoewel lager, zijn de cijfers nog altijd verontrustend. Antisemitisme en homofobie zijn morele zonden in onze westerse wereld, gekenmerkt door waarden van de Verlichting zoals tolerantie en openheid.

Deze cijfers kunnen/mogen niet geminimaliseerd worden. Het excuus dat onder christenen er ook fundamentalisten zijn (een schamele 3%) of vijandigheid tegenover anderen (een nog meer schrale 1%) is verwerpelijk. Links en andere politiek-correcten zijn crimineel om dit te ontkennen en is al even afschuwelijk als het ontkennen van genocide. De moslimgemeenschap heeft een probleem met fundamentalisme, punt aan de lijn.

"Moslim?"

Wat de cijfers ook zijn, er is gematigdheid in de moslimgemeenschap (hoe klein dan ook). Een probleem is ook de definitie van wat een moslim is.

Zekers onder moslims zelf is er al eeuwenlang een verwoede strijd aan de gaande tussen "echte moslims" en "ongelovigen". Ongelovigen is een ambigu begrip, want andersdenkenden horen daar ook bij. Een sjiiet is een ongelovige voor een soenniet en omgekeerd. We mogen blij zijn dat de donkere jaren 1600-1800 voorbij zijn. In het christendom worden orthodoxe, katholieke en protestante christenen allemaal als volle christenen aanzien. Die maturiteit zal nog niet voor morgen zijn in de moslimgemeenschap.

In het geseculariseerd Westen dringt deze discussie ook op. Wanneer kan men zichzelf een christen noemen? Welke basisvoorwaarden zijn er? In hoeverre moet men eens zijn met wat de Bijbel dicteert? Wat met het christelijk humanisme, zijn deze ook christenen? In hoeverre zijn cultuurchristenen (christenen die zich christenen noemen en christelijke rituelen doen maar niet geloven in God) échte christenen?

De moslimgemeenschap is in deze discussie nog lichtjaren verwijderd. Alhoewel... In een vorige blog besprak ik de fundamenten van de jihad. Daarin betoogde ik de vele hindernissen die een in de weg staan. Een gereformeerde moslim die onnoemelijk veel verzen verwerpt, is deze nog een moslim. Is een gereformeerde, Europese islam nog wel islam?

Reformatie?

Mijn woordkeuze van reformatie zou impliceren dat een islamitische Luther moet opstaan en de moslims. Deze discussie woedde onlangs in Nederland.

Er is een foute ophemeling van Luther in christelijke kringen. De Reformatie wordt aanzien als een periode van Verlichting. Luther ontketende het christendom van het katholicisme. Het katholicisme was te ver van het pad van Christus afgeweken, hield zich te veel bezig met aflaten. Pastoors waren te paternalistisch, ze zeiden te veel wat christenen moesten denken en doen. Het christendom moest terug naar de basis, geen pastoor meer tussen gelovige en God. Laat de gelovige zelf beslissen wat de Bijbel zegt, de mens is de maat der dingen.

Dit klinkt geweldig in liberale kringen, het verklaart hun vooringenomenheid tegen katholieken. De Schmalkaldische Oorlog, de Dertigjarige Oorlog en de spanningen erna scheurden Europa in twee. Na veel bloedvergieten kwam men rijkelijk te laat tot de conclusie dat niemand de waarheid in pacht heeft. In liberale kringen wordt het aanzien als een nederlaag van het katholicisme.

Wie laats lacht, best lacht. Vandaag zijn katholieken religieus het meest open. Protestanten zijn het meest tegen evolutie omdat elke protestant het Bijbel verhaal letterlijk neemt en katholieken de paus volgen (die al sinds 1950 de evolutie verzoende met het katholicisme). Het paternalisme is duidelijk de winnaar hier.

Terug naar de islam, wie zijn de islamitische protestanten en wie zijn de islamitische katholieken? De protestanten zijn de salafisten, de katholieken de traditionele rechtsgeleerden. Het "back to the roots" reformisme heeft een wrange nasmaak omdat de fundamenten van de islam zelf rot zijn. Op de traditionelen moet je ook niet wachten. Deze baseren zich nog altijd op rechtsgeleerde van het verleden, en deze zijn geen haar beter dan de salafisten.

Het huidig gevecht tegen jihadisme is juist een gevecht tegen de islamitische reformatie. "Experts" die geloven in een islamitische Luther dwalen.

Conclusie

Gematigdheid is tot mijn spijt een minderheidspositie onder moslims. Moslim is zelf een ambigu begrip dat enkel meer vragen doet stellen. Een islamitische reformatie naar Luthers model gaat geen zoden aan de dijk brengen, in tegendeel.

Als ik de vraag van de titel zou beantwoorden in een boutade dan zou het deze zijn: een gematigde moslim is een moslim die grote delen van de Koran links laat liggen. Ze bestaan, in kleine aantallen en onder de radar door de repressie van de salafisten.

Het Westen zou dan ook alles moeten doen om de gematigde moslims te helpen. Dit is niet door een appeasement- of een struisvogelpolitiek, maar door een kordaat beleid. De fundamentalisten moeten uit onze samenleving, niet alleen uit eigenbelang maar ook voor de moslimgemeenschap. De islam in Europa heeft alleen een toekomst met 100% gematigde moslims.

Reacties