Het opiniestuk van Nico Pattyn naar aanleiding van de Vlaamse feestdag deed mij achter mijn pen/toetsenbord kruipen voor een repliek. Ik las daarin de kritiek van een leek die hoegenaamd niet weet wat de Vlaamse natie inhoudt.
Guldensporenslag
Nico Pattyn hekelt in zijn opiniestuk de onwaarheden van de Vlaamse Beweging. Het Vlaanderen van 1302 is niet het Vlaanderen van vandaag en de motieven van de graaf van Vlaanderen had niets te maken met de Vlaamse natievorming. Ik kan hem daarin absoluut geen ongelijk geven. Dat zijn geschiedkundig correcte zaken.
Alleen... De Vlaamse Beweging bekeek 1302 niet vanuit het perspectief van een historicus. Het bekijkt de Guldensporenslag vanuit het perspectief van Hendrik Conscience. Het verhaal gaat niet om de historische feiten maar de symboliek, het identificatieproces en de toepasbaarheid in het heden.
De Vlaamse ontvoogdingsstrijd kenmerkt zich door een clash tussen enerzijds de volkse, Vlaamstalige en onderdrukte bevolking en anderzijds de elitaire, Franstalige en heersende elite. Die strijd is al eeuwen aan de gang, sinds dat Zuid-Nederland een wingewest was voor buitenlandse mogendheden van Romeinen tot Walen.
Die strijd werd voornamelijk verloren door het verzet maar in 1302, dan was er eindelijk een overwinning. De Vlaamse Beweging gebruikt dit als symbool, als voorbeeld dat verzet wel degelijk loont. Zonder 1302 werd Leuven niet Vlaams, bestond de Vlaamse Gemeenschap/Gewest niet en was N-VA niet in de regering.
1302 als historisch feit doet onrecht aan zijn belang in het heden.
Naties zijn mythes
Natuurlijk zal Nico Pattyn kritiek hebben op dit beeld. Waarom een natie baseren op historische onwaarheden? Die kritiek zou terecht zijn mocht niet alleen de Vlaamse natie geviseerd worden.
Over 10 dagen is er tweede feestdag, de Belgische nationale feestdag. Steevast zal er geen kritiek komen van Nico Pattyn over de historisch-incorrectheid van deze feestdag. Hij zal geen opiniestuk schrijven over die belachelijke naam België dat helemaal niet overeenkomt met de vroegere Romeinse provincie Gallica Belgica. Laat staan dat hij 1830 zal bespreken als zijnde een politiek gevecht van een minderheid (de Fransprekende liberale en katholieke elite) tegen Willem I eerder dan een vlaag van belgicisme.
Over 3 dagen is er een ook een feestdag van onze zuiderburen, de Franse. Er zal geen kritiek komen hoe de Franse Revolutie leidde tot de dictatuur van Robespierre, gevolgd door de coup van een Corsicaanse generaal genaamd Napoleon met imperialistische ambities. Het is totaal gek dat een dieptepunt van de Franse geschiedenis zo opgehemeld wordt!
Ten slotte, 7 dagen geleden was het Independence Day in de Verenigde Staten van Amerika. Het is bizar dat een Amerikaan in Californië, Texas en Alaska dit even gedreven viert als in New York, terwijl die laatste wel degelijk onderdeel is van de toenmalige Amerikaanse koloniën en die drie anderen nog niet eens ontdekt waren.
Er is geen rationele verklaring voor deze feesten. Naties zijn nu eenmaal gebaseerd op geromantiseerde mythes en legendes. Het zal de natiegenoten een worst wezen, het belang van die historische gebeurtenissen is een gevoel van samenhorigheid creëren. Toen was er een verzet, toen was er een gemeenschappelijk doel, toen waren er offers voor hun vrijheid. Dit wordt herdacht jaar na jaar zodat het niet vergeten wordt waarom ze samen zijn. Wat geldt voor de Belgische, Franse en Amerikaanse feestdag geldt ook voor de Vlaamse feestdag.
Het nationalisme van morgen
Nico Pattyn houdt een pleidooi om de Vlaamse natie breder te bekijken dan het (volgens hem) enge, krampachtige Vlaams-nationalistische visie. Wat met de Turkse Vlamingen, de verfranste Vlamingen en de Frans-Vlamingen?
Een legitieme vraag, spijtig genoeg laat hij hier zijn onkunde zien wat nationalisme en natievorming is. Er zijn twee voornamelijk tegengestelde visies [er zijn er meer maar ik ga alleen deze twee bespreken] van nationalisme: etnisch nationalisme en burgerlijk nationalisme.
Etnisch nationalisme vertrekt vanuit het jus sanguinis principe: men is Vlaming wanneer men van Vlaamse komaf is. Volgens deze visie zijn Turkse Vlamingen een contradictio in terminis, omdat zij van Turkse komaf zijn kunnen ze nooit Vlaming zijn. Verfranste Vlamingen en Frans-Vlamingen zijn dan weer wel onderdeel van de Vlaamse natie.
Burgerlijk nationalisme vertrekt vanuit het jus soli principe: men is Vlaming wanneer men op het Vlaamse grondgebied woont. Volgens deze visie zijn Turkse Vlamingen wél Vlamingen, omdat zij op het Vlaamse grondgebied wonen. Verfranste Vlamingen en Frans-Vlamingen zijn dan geen onderdeel van de Vlaamse natie.
Nico Pattyn klutst alles door elkaar en gebruikt etnisch- en burgerlijk-nationalistische argumenten om deze als Vlaming te bestempelen. Beide visies zijn ontoereikend om de Vlaamse natie van morgen te zijn. Er is een derde gematigde visie: het cultureel nationalisme. Het vertrekt noch vanuit het jus sanguinis noch vanuit het jus soli principe. Men is Vlaming als men de Vlaamse cultuur omarmd met zijn gedeelde taal en tradities. Het Vlaming-zijn wordt veel meer als een geïnternaliseerd proces aanzien. Het identificatie- en integratieproces krijgt veel meer belang.
Het cultureel nationalisme kan wel voldoen aan de hedendaagse complexiteit. Een verfranste Vlaming wordt niet meer gratuit een Vlaming genoemd zonder een Vlaams identificatieproces. Een Onkelinx met Limburgse afkomst is geen Vlaming, Vlamingen zijn voor haar huiszwammen. Zij is 100% Franstalig. Een diaspora in Argentinië die wel van verre Vlaamse afkomst is én zich nog altijd Vlaming voelt is meer Vlaming dan Onkelinx. Een Zuhal Demir die hoegenaamd niet van Vlaamse afkomst is maar zich wel Vlaming voelt is meer Vlaming dan Onkelinx. Het is in die context dat de oproep van Peter De Roover verstaan moet worden, immigranten mogen zich ook Vlaming noemen en Vlaams-nationalist worden.
Het nationalisme als evolutieve verbondenheid
Het is een afgezaagd, maar nog altijd wordt nationalisme gezien als verdelend, zich afzettend tegen de anderen en intrinsiek neigend naar oorlog en haat. Ook Nico Pattyn draait die grijsgedraaide plaat.
In een eerdere blog/brief naar een andere persoon die nationalisme niet begrijpt, heb ik nationalisme uitgelegd als concentrische cirkels. Terwijl nationalisten voornamelijk focussen op de innerlijke, nabije cirkel geeft het de indruk dat de andere cirkels onbelangrijk zijn. Quod non. De andere cirkels blijven van belang maar de verbondenheid is conditioneler.
Ik zou een betere analogie gebruiken: de evolutie van soorten. Net als soorten divergeren culturen zich over de tijd. Sinds 1830 zijn de Vlaamse en de Nederlandse cultuur gesplitst in hun eigen soorten. Dit wilt niet zeggen dat er geen verwantschap is, nationalisten erkennen hun gemeenschappelijke oorsprong met de Nederlanders. Naast het Nederlands-Vlaams geslacht ook nog een Zuid-Afrikaans geslacht met een iets verdere gemeenschappelijke oorsprong. Deze twee geslachten vormen samen een Nederlandstalige familie. De verwante Duitstalige familie vormt dan samen met de Nederlandstaluge familie de Nederduitse orde. Die orde vormt samen de Scandinavische en de Angelsaksische orden de Germaanse klasse. De Germaanse klasse vormt samen met de Romaanse, Slavische, Baltische, Keltische, ... klassen de Europese stam. De Semitische, Europese en Indische stammen vormen samen het Indo-Europese koninkrijk. De Indo-Europese, Oosterse, Afrikaanse, ... koninkrijken vormen samen de mensheid.
Die evolutieve relatie zorgt voor een verbondenheid omgekeerd evenredig met de taxonomische verwantschap. Een nationalist erkent, in tegenstelling tot een kosmopoliet, dat mensen verwant zijn met elkaar met een duidelijke maar dat de culturele afkomst duidelijk anders zijn.
Die determinatie in cultureel-taxonomische termen impliceert geen verdeeldheid of haat. In tegendeel, het onderstreept verwantschap! Al te vaak wordt het in bepaalde milieus gezien dat verschillen benoemen gelijk is aan verdeeldheid en haatzaaien.
En ja, de Vlaamse natie/soort kan op zich onderverdeeld worden in ondersoorten op basis van de provincies. Dit impliceert niet dat er een aparte Limburgse staat moet komen. Een soort wordt gedefinieerd als zijnde individuen die verwant genoeg zijn met elkaar dat ze kunnen kruisen. Een natie is exact dat, het is perfect mogelijk om van Limburg naar West-Vlaanderen te trekken en toch perfect kunnen integreren.
Conclusie
Nico Pattyn is historisch correct maar ontkent de symboliek achter de Vlaamse feestdag. Zijn gebrek aan kennis over het nationalisme ontmaskert zijn kritiek als zijnde afgezaagde platitudes.
Desondanks wens ik Nico Pattyn (en natuurlijk mijn lezers!) een prettige 11 juli!
Guldensporenslag
Nico Pattyn hekelt in zijn opiniestuk de onwaarheden van de Vlaamse Beweging. Het Vlaanderen van 1302 is niet het Vlaanderen van vandaag en de motieven van de graaf van Vlaanderen had niets te maken met de Vlaamse natievorming. Ik kan hem daarin absoluut geen ongelijk geven. Dat zijn geschiedkundig correcte zaken.
Alleen... De Vlaamse Beweging bekeek 1302 niet vanuit het perspectief van een historicus. Het bekijkt de Guldensporenslag vanuit het perspectief van Hendrik Conscience. Het verhaal gaat niet om de historische feiten maar de symboliek, het identificatieproces en de toepasbaarheid in het heden.
De Vlaamse ontvoogdingsstrijd kenmerkt zich door een clash tussen enerzijds de volkse, Vlaamstalige en onderdrukte bevolking en anderzijds de elitaire, Franstalige en heersende elite. Die strijd is al eeuwen aan de gang, sinds dat Zuid-Nederland een wingewest was voor buitenlandse mogendheden van Romeinen tot Walen.
Die strijd werd voornamelijk verloren door het verzet maar in 1302, dan was er eindelijk een overwinning. De Vlaamse Beweging gebruikt dit als symbool, als voorbeeld dat verzet wel degelijk loont. Zonder 1302 werd Leuven niet Vlaams, bestond de Vlaamse Gemeenschap/Gewest niet en was N-VA niet in de regering.
1302 als historisch feit doet onrecht aan zijn belang in het heden.
Naties zijn mythes
Natuurlijk zal Nico Pattyn kritiek hebben op dit beeld. Waarom een natie baseren op historische onwaarheden? Die kritiek zou terecht zijn mocht niet alleen de Vlaamse natie geviseerd worden.
Over 10 dagen is er tweede feestdag, de Belgische nationale feestdag. Steevast zal er geen kritiek komen van Nico Pattyn over de historisch-incorrectheid van deze feestdag. Hij zal geen opiniestuk schrijven over die belachelijke naam België dat helemaal niet overeenkomt met de vroegere Romeinse provincie Gallica Belgica. Laat staan dat hij 1830 zal bespreken als zijnde een politiek gevecht van een minderheid (de Fransprekende liberale en katholieke elite) tegen Willem I eerder dan een vlaag van belgicisme.
Over 3 dagen is er een ook een feestdag van onze zuiderburen, de Franse. Er zal geen kritiek komen hoe de Franse Revolutie leidde tot de dictatuur van Robespierre, gevolgd door de coup van een Corsicaanse generaal genaamd Napoleon met imperialistische ambities. Het is totaal gek dat een dieptepunt van de Franse geschiedenis zo opgehemeld wordt!
Ten slotte, 7 dagen geleden was het Independence Day in de Verenigde Staten van Amerika. Het is bizar dat een Amerikaan in Californië, Texas en Alaska dit even gedreven viert als in New York, terwijl die laatste wel degelijk onderdeel is van de toenmalige Amerikaanse koloniën en die drie anderen nog niet eens ontdekt waren.
Er is geen rationele verklaring voor deze feesten. Naties zijn nu eenmaal gebaseerd op geromantiseerde mythes en legendes. Het zal de natiegenoten een worst wezen, het belang van die historische gebeurtenissen is een gevoel van samenhorigheid creëren. Toen was er een verzet, toen was er een gemeenschappelijk doel, toen waren er offers voor hun vrijheid. Dit wordt herdacht jaar na jaar zodat het niet vergeten wordt waarom ze samen zijn. Wat geldt voor de Belgische, Franse en Amerikaanse feestdag geldt ook voor de Vlaamse feestdag.
Het nationalisme van morgen
Nico Pattyn houdt een pleidooi om de Vlaamse natie breder te bekijken dan het (volgens hem) enge, krampachtige Vlaams-nationalistische visie. Wat met de Turkse Vlamingen, de verfranste Vlamingen en de Frans-Vlamingen?
Een legitieme vraag, spijtig genoeg laat hij hier zijn onkunde zien wat nationalisme en natievorming is. Er zijn twee voornamelijk tegengestelde visies [er zijn er meer maar ik ga alleen deze twee bespreken] van nationalisme: etnisch nationalisme en burgerlijk nationalisme.
Etnisch nationalisme vertrekt vanuit het jus sanguinis principe: men is Vlaming wanneer men van Vlaamse komaf is. Volgens deze visie zijn Turkse Vlamingen een contradictio in terminis, omdat zij van Turkse komaf zijn kunnen ze nooit Vlaming zijn. Verfranste Vlamingen en Frans-Vlamingen zijn dan weer wel onderdeel van de Vlaamse natie.
Burgerlijk nationalisme vertrekt vanuit het jus soli principe: men is Vlaming wanneer men op het Vlaamse grondgebied woont. Volgens deze visie zijn Turkse Vlamingen wél Vlamingen, omdat zij op het Vlaamse grondgebied wonen. Verfranste Vlamingen en Frans-Vlamingen zijn dan geen onderdeel van de Vlaamse natie.
Nico Pattyn klutst alles door elkaar en gebruikt etnisch- en burgerlijk-nationalistische argumenten om deze als Vlaming te bestempelen. Beide visies zijn ontoereikend om de Vlaamse natie van morgen te zijn. Er is een derde gematigde visie: het cultureel nationalisme. Het vertrekt noch vanuit het jus sanguinis noch vanuit het jus soli principe. Men is Vlaming als men de Vlaamse cultuur omarmd met zijn gedeelde taal en tradities. Het Vlaming-zijn wordt veel meer als een geïnternaliseerd proces aanzien. Het identificatie- en integratieproces krijgt veel meer belang.
Het cultureel nationalisme kan wel voldoen aan de hedendaagse complexiteit. Een verfranste Vlaming wordt niet meer gratuit een Vlaming genoemd zonder een Vlaams identificatieproces. Een Onkelinx met Limburgse afkomst is geen Vlaming, Vlamingen zijn voor haar huiszwammen. Zij is 100% Franstalig. Een diaspora in Argentinië die wel van verre Vlaamse afkomst is én zich nog altijd Vlaming voelt is meer Vlaming dan Onkelinx. Een Zuhal Demir die hoegenaamd niet van Vlaamse afkomst is maar zich wel Vlaming voelt is meer Vlaming dan Onkelinx. Het is in die context dat de oproep van Peter De Roover verstaan moet worden, immigranten mogen zich ook Vlaming noemen en Vlaams-nationalist worden.
Het nationalisme als evolutieve verbondenheid
Het is een afgezaagd, maar nog altijd wordt nationalisme gezien als verdelend, zich afzettend tegen de anderen en intrinsiek neigend naar oorlog en haat. Ook Nico Pattyn draait die grijsgedraaide plaat.
In een eerdere blog/brief naar een andere persoon die nationalisme niet begrijpt, heb ik nationalisme uitgelegd als concentrische cirkels. Terwijl nationalisten voornamelijk focussen op de innerlijke, nabije cirkel geeft het de indruk dat de andere cirkels onbelangrijk zijn. Quod non. De andere cirkels blijven van belang maar de verbondenheid is conditioneler.
Ik zou een betere analogie gebruiken: de evolutie van soorten. Net als soorten divergeren culturen zich over de tijd. Sinds 1830 zijn de Vlaamse en de Nederlandse cultuur gesplitst in hun eigen soorten. Dit wilt niet zeggen dat er geen verwantschap is, nationalisten erkennen hun gemeenschappelijke oorsprong met de Nederlanders. Naast het Nederlands-Vlaams geslacht ook nog een Zuid-Afrikaans geslacht met een iets verdere gemeenschappelijke oorsprong. Deze twee geslachten vormen samen een Nederlandstalige familie. De verwante Duitstalige familie vormt dan samen met de Nederlandstaluge familie de Nederduitse orde. Die orde vormt samen de Scandinavische en de Angelsaksische orden de Germaanse klasse. De Germaanse klasse vormt samen met de Romaanse, Slavische, Baltische, Keltische, ... klassen de Europese stam. De Semitische, Europese en Indische stammen vormen samen het Indo-Europese koninkrijk. De Indo-Europese, Oosterse, Afrikaanse, ... koninkrijken vormen samen de mensheid.
Die evolutieve relatie zorgt voor een verbondenheid omgekeerd evenredig met de taxonomische verwantschap. Een nationalist erkent, in tegenstelling tot een kosmopoliet, dat mensen verwant zijn met elkaar met een duidelijke maar dat de culturele afkomst duidelijk anders zijn.
Die determinatie in cultureel-taxonomische termen impliceert geen verdeeldheid of haat. In tegendeel, het onderstreept verwantschap! Al te vaak wordt het in bepaalde milieus gezien dat verschillen benoemen gelijk is aan verdeeldheid en haatzaaien.
En ja, de Vlaamse natie/soort kan op zich onderverdeeld worden in ondersoorten op basis van de provincies. Dit impliceert niet dat er een aparte Limburgse staat moet komen. Een soort wordt gedefinieerd als zijnde individuen die verwant genoeg zijn met elkaar dat ze kunnen kruisen. Een natie is exact dat, het is perfect mogelijk om van Limburg naar West-Vlaanderen te trekken en toch perfect kunnen integreren.
Conclusie
Nico Pattyn is historisch correct maar ontkent de symboliek achter de Vlaamse feestdag. Zijn gebrek aan kennis over het nationalisme ontmaskert zijn kritiek als zijnde afgezaagde platitudes.
Desondanks wens ik Nico Pattyn (en natuurlijk mijn lezers!) een prettige 11 juli!
Reacties